Iedereen heeft weleens last van stress of angst. Zowel stress als angst kunnen een verhoogde hartslag, spierspanning en gevoelens van nervositeit veroorzaken.

De oorzaken van stress en angst verschillen echter. Stress treedt op wanneer er sprake is van externe prikkels. Wanneer je je bijvoorbeeld zorgen maakt over een toets, examen, vergadering of evenement.

Stressklachten verdwijnen meestal wanneer je de oorzaak aanpakt. Bijvoorbeeld wanneer je erover kunt praten met een vriend, of je je goed voor kunt bereiden op een examen. 

Bij angst is dit anders. Je kunt er last van hebben zonder dat er een aanwijsbare oorzaak is. Toch maak je je voortdurend zorgen. Een voorbeeld: wanneer je je eerste kind verwacht, kun je er alles aan doen om je voor te bereiden, maar de nervositeit en de angst iets verkeerds te doen blijven aanwezig.

 Er zijn ook veel overeenkomsten tussen stress en angst. Dat leidt soms tot verwarring en de termen worden vaak ten onrechte door elkaar gebruikt.

We nemen de verschillen tussen stress en angst door en noemen een aantal dingen die je kunt doen.

Wat is stress?

Vrijwel iedereen ervaart weleens stress. Het is een natuurlijke reactie op dagelijkse uitdagingen en problemen.

Bekende oorzaken van stress zijn:

  • Verandering van werk of werkloos worden.
  • Deadlines voor werk of school.
  • Financiële problemen.
  • Zorgen over fysieke of mentale gezondheid.
  • Ruzie met familie, kinderen, vrienden of je partner.
  • Het overlijden van een dierbare.
  • Sociale of andere verplichtingen waar je tegenop ziet.
  • Deadlines

Stress is op zichzelf geen medische conditie of psychische stoornis, maar kan wel de volgende fysieke en mentale klachten veroorzaken:

  • Verhoogde hartslag.
  • Stijve kaken of knarsen met je tanden.
  • Seksuele problemen (bijvoorbeeld impotentie of frigiditeit).
  • Verkrampte spieren.
  • Stemmingswisselingen, zoals geïrriteerdheid, verdrietig zijn.

Door overmatige stress maakt je lichaam stresshormoon cortisol aan en adrenaline. Een verhoogd niveau van deze hormonen kan problemen veroorzaken bij je immuunsysteem, spijsvertering en seksuele verlangen. Wanneer de problemen langer duren, kan stress behoorlijk ernstige problemen opleveren met je gezondheid zoals:  

  • Angst.
  • Pijn in je borst.
  • Hoofdpijn.
  • Paniekaanvallen.
  • Depressie.
  • Concentratieproblemen en geheugenproblemen.
  • Vaker ziek zijn.
  • Erg koud of warm aanvoelen.

Tips om met stress om te gaan

Her is niet altijd eenvoudig om stress volledig uit je leven te weren. Soms is dat onmogelijk.

Houd vaste breaks aan gedurende de dag, zodat je brein zich weer op kan laden.

Je hebt geen controle op de externe factoren, maar met de onderstaande suggesties kun je mogelijk beter met stress omgaan.

  1. Doe dingen die je blij maken, zoals lezen. Al is het maar een paar minuten per dag, zodat je mentaal even tot rust kunt komen.
  2. Probeer een nieuwe hobby. Door creatieve activiteiten, zoals schilderen of - in het bijzonder, schrijven, kan de aanmaak van het gelukshormoon endorfine gestimuleerd worden. Bovendien zorgt het ervoor dat het lichaam niet te veel aanmaakt van het stresshormoon cortisol.
  3. Breng zeker een paar uur per dag buiten in de natuur door.
  4. Probeer minimaal zeven uur slaap per nacht aan te houden.
  5. Ga naar aerobics, fitness, of ga zwemmen of fietsen. Het maakt endorfine aan en je slaapt beter.
  6. Praat erover met mensen die je vertrouwt en vraag zo nodig om steun.
  7. Richt je op haalbare doelen. Ga bijvoorbeeld iedere dag tijdens de lunch een kwartiertje buiten wandelen als je geen tijd hebt om te sporten.
  8. Focus je zoveel mogelijk op één taak tegelijkertijd, in plaats van de hele tijd te multitasken.

Overigens maakt sociaal betrokken zijn, met je huisdier te knuffelen en het met je werk bezig zijn je leven ook een stuk eenvoudiger, geeft psycholoog Caroline Buzanko aan.

Wat is angst?

Angst kan te maken hebben met een externe factor, zoals een naderende deadline of een sms van je partner waarin staat: "We moeten praten!”

Angst kan in sommige situaties nuttig zijn, omdat je je bijvoorbeeld bewust wordt van gevaar. Angst zorgt voor een grotere alertheid met betrekking tot de situatie om je heen.

Angst kan ontstaan door:

• Aanhoudende stress in je dagelijkse leven.

• Trauma's als gevolg van bijvoorbeeld pesten, fysiek of emotioneel misbruik en seksueel misbruik.

• Geuren die een bepaalde herinnering oproepen.

• Maaltijden overslaan.

• Rommel in je omgeving.

• Cafeïne en alcohol.

Vecht of vluchtreactie

Zowel angst als stress zijn verbonden met je vecht- of vluchtreactie. Dat is de natuurlijke reactie van je lichaam op mogelijk gevaar.

Angst kan blijven hangen, lang nadat de gebeurtenis die de angst heeft opgeroepen voorbij is. Soms ervaar je angstgevoelens zonder dat de oorzaak duidelijk is.

Aanhoudende angst zonder duidelijke aanleiding kan wijzen op een angststoornis. Je ervaart dan continu een gevoel van aanhoudende nervositeit en zorgen over alledaagse situaties en gebeurtenissen. Je ervaart eigenlijk steeds gevaar, zonder dat er sprake is van een echte bedreiging.

Angststoornissen

• Gegeneraliseerde angststoornis (GAD): Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis, ook wel piekerstoornis genoemd, zijn continu gespannen en piekeren voortdurend. Objectief gezien is er geen reden voor, maar ze zijn constant bang dat er iets vreselijks zal gebeuren. De aandoening verstoort het dagelijks leven en houdt duurt langer dan zes maanden.

• Paniekstoornis: deze aandoening omvat paniekaanvallen of korte episodes van intense angst die gepaard gaan met lichamelijke symptomen zoals kortademigheid of pijn op de borst.

• Specifieke fobieën: deze aandoening houdt een intense, vaak irrationele angst in voor een object, dier, persoon of gebeurtenis.

• Sociale angststoornis (SAD): deze aandoening houdt een intense angst in voor een negatief oordeel of kritiek van anderen en zorgen om jezelf in het openbaar in verlegenheid te brengen of te vernederen.

Angst en angststoornissen kunnen ook samengaan met andere psychische aandoeningen, waaronder depressie, bipolaire stoornis, slaapstoornissen en stoornissen in het gebruik van middelen.

Symptomen van angst

Niet iedereen ervaart dezelfde symptomen, en dezelfde mate ervan. Maar de volgende symptomen komen vaak voor bij angst:

  • Een verhoogde of onregelmatige hartslag.
  • Gevoelens van duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd.
  • Hoofdpijn.
  • Moeite met ademhalen.
  • Een afname van de zin in seks of moeite met het ervaren van seksuele opwinding.
  • Misselijkheid.
  • Beven.
  • Koud zweet.
  • Uitputting.
  • Een sombere stemming of depressie.
  • Depersonalisatie of dissociatie.
  • Gedachten die door je hoofd razen.

Angst houdt vaak vermijding in, dus het is waarschijnlijker dat je de bron van je angst probeert te vermijden als je met een angststoornis te maken hebt. Maar het vermijden van triggers kan uiteindelijk je angst verergeren. Het is veel effectiever om nuttige coping-mechanismen aan te leren.

Tips om met angst om te gaan

De meeste strategieën om met angst om te gaan, zijn directe, doelgerichte acties, zoals:

1. Lichamelijke activiteit, zoals wandelen of rekoefeningen doen, om endorfine vrij te maken.

2. Ademhalingsoefeningen, zoals buikademhaling of 4-7-8 ademhaling, om je te helpen aarden in het huidige moment.

3. Dagelijks schrijven om endorfine te stimuleren en de cortisolspiegel te verlagen.

4. Dagelijks mediteren om je een gevoel van rust te geven en chronische angst te verminderen.

5. Aromatherapie: het kalmeert je geest en het helpt je om 's nachts in slaap te vallen.

6. Yoga verbetert je slaapkwaliteit en verlaagt je stressniveau.

7. Een uitgebalanceerd dieet om je energieniveau te verhogen en humeur te verbeteren.

8. Tijd vrijmaken om na te denken over je dag om je angst aan te pakken en los te laten voordat je naar bed gaat.

9. Met iemand die je vertrouwt over je gevoelens praten.

10. Minder cafeïne innemen om je hartslag te verlagen en 's nachts beter te slapen.

11. Het beoefenen van mindfulness-technieken, zoals jezelf aarden in het huidige moment om angstopwekkende gedachten te verlichten.

Professionele hulp zoeken

Stress en angst volgen niet per definitie op negatieve gebeurtenissen. Psycholoog Buzanko geeft aan dat veel gelukkige momenten en belangrijke levensgebeurtenissen - zoals een huwelijk, een nieuwe baby, pensionering of verhuizen naar een nieuw huis – ook tot stress en angst kunnen leiden.

Maar los van de oorzaak kunnen stress en angst erger worden als je geen effectieve manier vindt om ermee om te gaan. Wanneer je er niets mee doet kan het mentale of fysieke gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals depressie, spijsverteringsproblemen, hoge bloeddruk of slaapproblemen.

Wanneer stress of angst je dagelijks leven beïnvloedt en problemen veroorzaakt op het werk, op school of in je relaties, kan een therapeut ondersteuning bieden. Het is nooit te laat om professionele hulp te zoeken voor aanhoudende of verergerende symptomen voor angst of stress.

LEES OOK: Hoe je over het trauma van een vorige baan heen kan komen – en er zelfs van kan groeien